Wij weten ook niet goed waaraan het ligt, maar het is met graagte dat we blijven terugkeren naar het departement Meuse. Het is er mooi en rustig, de mensen zijn vriendelijk en je beleeft altijd wel wat nieuws. Bovendien word je er in de watten gelegd met een rits leuke camperplekken die je allemaal terugvindt op een aparte toeristische kaart.
Op deze trip volgen we de Maas van noord naar zuid. Op een gegeven moment wijken we in westelijke richting af naar de mooie renaissancestad Bar-le-Duc en de vallei van de Saulx. Afsluiten doen we in de Argonne. In een notendop: het departement Meuse is een goede 6000 km² groot en is voor een derde bebost. De 200.000 inwoners wonen verspreid over zes deelgebieden aan weerszijden van de Maas. Het is er nergens hoger dan 500 m. Trektochten voor wandelaars en fietsers vind je op meer dan 4500 km veilige wegen, waarvan er 800 bewegwijzerd zijn. De Maas stroomt dwars door het departement van zuid naar noord over een afstand van 200 km. Voor een reisje langs de trage Maas vormt het stadje Stenay een mooi startpunt. Er is een stemmige camperplaats naast de capitainerie. Mocht de afstand hierheen op een vrijdagavond te groot zijn, dan is Revin, met zijn gratis camperplaats aan de Maas, een leuk alternatief. De ruime standplaats in Stenay is betalend, maar voor € 9 krijg je wel stroom en wifi, je mag het nette sanitairgebouw gebruiken en je ticket biedt toegang tot het boeiende Internationale Biermuseum aan de overkant van de straat.
Klimmen naar Mont
We volgen de Maas tot in Mont-devant-Sassey. Het kerkje boven op de heuvel trekt al van ver de aandacht, maar de blauwe soldaat in het dorp herinnert aan WO I, toen de hele regio het bijzonder hard te verduren had. Het kerkje uit de 11de eeuw baadt in de ochtendzon, waarbij de originele beelden uit de 12de eeuw in het portaal ons met verstomming slaan. Een waar stripverhaal, met Bijbelse beelden, inclusief Maria’s bevalling. Enthousiaste vrijwilligers zijn binnen intens bezig met de opsmuk van het interieur. Verwondering verandert gaandeweg in verbazing. In Dun-sur-Meuse gaat de camper op de stille standplaats bij de stroom. Restaurant Les Colimençarts verwent ons voor een klein bedrag met een verzorgde lunch. Een aperitiefje met een mirabel onderin – we zijn in de Meuse! – en daarna een eendenvleugel met munsterkaas en appelsien. Heerlijk!
Om de dag af te ronden wacht ons een pittig klimmetje tot bij de Notre-Dame de Bonne Garde uit de 14de eeuw, het kapelletje boven op de heuvel. Dit punt biedt een bijzonder mooi uitzicht over de Maas
Genieten van kunst
In het Cultureel Centrum naast de camping genieten we van de kunst van Ipoustéguy. In Dun geboren en hier ook gestorven in 2006, maar zijn beeldhouwwerk staat over de globe verspreid. Zijn grootste beelden vind je in het centrum van Lyon. De figuren zijn heel expressief en het is verbazend hoe hij erin slaagt om beweging te steken in een stilstaand beeld. Elk werk is ook symbolisch geladen, zoals dat van de gewonde soldaat en de helpende handen. Om de dag af te ronden wacht ons een pittig klimmetje tot bij de Notre-Dame de Bonne Garde uit de 14de eeuw, het kapelletje boven op de heuvel. Dit punt biedt een bijzonder mooi uitzicht over de Maas. Ook hier zouden twee werken van Ipoustéguy staan, maar het kerkje is helaas gesloten.
Geschiedenis en herinnering
Van noord naar zuid, van oost naar west, er is geen plaats waar niet iets gebeurd is dat tot nadenken aanzet. De dramatische WO I blijft de meest emotionele herinnering. In de ruime omgeving van Verdun vinden we een hele reeks locaties met diverse gedenktekens die niemand onverschillig mogen laten. We parkeren naast het indrukwekkende ossuarium van Douaumont en fietsen langs de niet te tellen witte kruisjes naar de negen villages détruits die nooit heropgebouwd zijn. Een mooie fietstocht waar je echt stil wordt bij de gedachte wat zich hier een eeuw geleden heeft afgespeeld.
Terug in Verdun wordt deze bittere pil aardig verzacht bij Dragées Braquier, een France Passion-adres waar de specialiteit van de stad, suikerbonen met amandelen of chocolade, sinds 1783 op artisanale manier wordt gemaakt. Na het bezoek aan de verschillende ateliers weten we in de winkel weer niet wat kiezen uit het superlekkere aanbod.
Als je van renaissancekunst houdt, moet je absoluut de Route Ligier Richier volgen, waarbij je verscheidene plaatsen aandoet om de prachtige beelden van deze artiest te bewonderen.
Commercy, de stad van de madeleine
Onderweg naar de historische stad Saint-Mihiel is het lastig om van het Braquier-snoepgoed af te blijven. De weg is mooi, regelmatig zien we de zacht kronkelende Maas aan onze rechterkant. Als je van renaissancekunst houdt, moet je absoluut de Route Ligier Richier volgen, waarbij je verscheidene plaatsen aandoet om de prachtige beelden van deze artiest te bewonderen. De volledige route is meer dan 300 km lang, een reis op zich eigenlijk. Wij leren Ligier Richier kennen in de Abbatiale Saint-Michel, waar we helemaal achteraan een houten beeld van vóór 1532 ontwaren. Het is een prachtige momentopname, in hout gevangen, ooit polychroom, die de flauwgevallen Maria voorstelt, die door Johannes wordt opgevangen. Ook de moeite waard zijn een bezoek aan de Benediktijnerbibliotheek en de levensechte tentoonstelling met audiogids Le Saillant de Saint-Mihiel, over WO I in de stad.
In Commercy parkeren we op alweer een France Passion-adres voor een nieuwe Meuse-specialiteit. Ver van de massaproductie worden bij Madeleines Zins al 70 jaar in een geur van zaligheid, pal voor je neus de echte madeleines gebakken. In een perfecte schelpvorm, bruin onderaan, geel van boven, wordt de madeleine met zuivere ingrediënten naar het oorspronkelijke recept bereid. Een gouden lekkernij.
Bar-le-Duc vanuit de hoogte
Op de gratis camperplek van Bar-le-Duc, vlak bij het kanaal Marne – Rijn, sta je op loopafstand van de prachtige mediatheek aan de rotonde en dicht bij het stadscentrum. De benedenstad ligt in een smal dal aan weerszijden van de Ornain. Met zijn 15.000 inwoners is dit verrassend de hoofdplaats van het departement die terecht fier is op zijn label Ville d’art et d’histoire. Ze werd in de 10de eeuw al belangrijk als zetel van het graafschap, dat later het autonome hertogdom Bar werd. In 1735 werd dit een onderdeel van Lotharingen en in 1766 behoorde het tot Frankrijk. De welvaart van de renaissance herken je in de hele stad, hoog en laag, aan een hele rits typische bouwwerken, die de tijd wonderwel hebben doorstaan. Je herkent deze zandkleurige herenhuizen aan hun anderhalve verdieping, afgewerkt met kleurrijke luiken voor de hoge ramen. Ze bezorgen de straat een zucht zuiderse warmte. In de late namiddagzon oogt dit bijzonder fraai. Het hoge stadsdeel vormt, zelfs na vijf eeuwen, een knap architectonisch geheel. In de 16de, 17de en 18de eeuw vestigde de adel zich hier omheen het kasteel van de Hertogen van Bar. Door deze wijk loopt de statige rue des Ducs de Bar. Achter een van de fraaie gevels bevindt zich een gigantische houten druivenpers, die uit de 15de eeuw dateert. Ze bewijst de bloeiende wijnproductie van de regio tot de 19de eeuw.
De makers van de confituur nemen de aalbes tussen duim en wijsvinger, doorboren de huid van het besje met een afgeschuinde ganzenveer en verwijderen zo de zaadjes.
Fiets met pedalen
Aan de authentieke place Saint-Pierre, waar de eerste week van juli de renaissancefeesten plaatsvinden, nemen we een kijkje in de gotische Saint-Étiennekerk uit de 14de eeuw. Je vindt er het ietwat bizarre beeld Le Transi de René de Chalon dat omtrent 1545 door Ligier Richier werd gebeeldhouwd. Het stelt het geraamte voor van René de Chalon, Prins van Oranje, die op 25-jarige leeftijd stierf tijdens het beleg van Saint-Dizier. Het bijzondere aan het beeld is dat een lijk als een rechtopstaande levende wordt voorgesteld, terwijl hij zijn hart aan God aanbiedt. Ook van Ligier Richier zijn de drie polychrome houten beelden achter het altaar die “Christus aan het kruis met de twee dieven” in een levensechte houding voorstellen.
Een lange trap leidt ons vanaf de Klokkentoren naar de benedenstad, waar we een omwegje maken tot bij het beeld van vader en zoon Michaux, de uitvinders van de fiets met pedalen.
Caviar de Bar
Op de weg terug naar de camper lopen we langs bij Anne Dutriez voor de culinaire specialiteit van Bar-le-Duc: aalbessenconfituur gemaakt van rode en witte bessen die met een ganzenveer werden ontpit. Een bereiding die geduld en fijngevoeligheid vereist en hier al eeuwenlang wordt uitgeoefend. De makers van de confituur nemen de aalbes tussen duim en wijsvinger, doorboren de huid van het besje met een afgeschuinde ganzenveer en verwijderen zo de zaadjes. Het recept zelf is een goed bewaard geheim. Door het tijdrovende werk wordt deze dure delicatesse de ”kaviaar van Lotharingen” of ook wel caviar de Bar genoemd en is beroemd tot (letterlijk) in Tokio.
Bij het beeld van Napoleon – hij is hier tweemaal geweest – rij je de vallei van de Saulx in, die je via Bazincourt met zijn oude stenen brug volgt tot in Rupt-aux-Nonains.
Het land van Bar
De renaissance herbeleef je niet alleen in Bar-le-Duc. In de valleien van de Ornain en de Saulx combineer je historisch erfgoed met natuurlijke rijkdom. Die dubbele pracht ontdek je best met de fiets. Er is een tocht van 60 km uitgestippeld over het netwerk van groene fietsroutes en kleine landweggetjes waarbij je langs kastelen, oude bruggen en stille dorpen peddelt. Laten we dit doen als een soort ode aan de twee Barisiens Pierre en Ernest Michaux, vader en zoon, aan wie we de fiets met pedalen te danken hebben. Vertrekken doen we in Bar, dicht bij het kasteel, aan de prachtige mediatheek Jean Jeukens, waar je overigens heel welkom bent. De Vélo Route Voie Verte Vallée de l’Ornain loopt langs het jaagpad van het Marne-Rijnkanaal door de groene vallei. Bij de sluis en het uitzichtterras van Tannois verlaten we de vallei om naar Stainville te rijden. Het kasteel van Choiseul is in de renaissance herbouwd en opnieuw ingericht. Bij het beeld van Napoleon – hij is hier tweemaal geweest – rij je de vallei van de Saulx in, die je via Bazincourt met zijn oude stenen brug volgt tot in Rupt-aux-Nonains. De brug met de acht bogen dateert al van 1557. Een toeval leidt ons naar restaurant La Houpette, waar we voor € 13 ongelooflijk lekker eten. Het mooie dorp Haironville heeft een brug met twaalf bogen en een prachtig Château de la Varenne uit de 16de eeuw met een jardin remarquable. Je zou het niet meteen vermoeden, maar de smederijen van Haironville liggen diep verankerd in de ontstaansgeschiedenis van het dorp. Vandaag behoren ze tot de ArcelorMittal-groep. Ville-sur-Saulx is weer zo’n aangenaam dorp, waar de renaissancehuizen wedijveren in schoonheid. Langs de weg naar Lisle-en-Rigault ontdek je het pas gerestaureerde kasteel van Gilles de Trèves uit de 16de eeuw. Het is een ontwerp van Ligier Richier – daar heb je hem alweer – en het gaat vergezeld van een mooi park met meer dan 500 verschillende bomen en struiken. Via Véel en Fains arriveren we weer aan het kanaal.
Afsluiten in de Argonne
De Argonne, in het westen van het departement, betekent letterlijk “Land van het bos” en dat zie je. De streek vormt een natuurlijke buffer tussen de Champagne en Lorraine. In de valleien rij je van het ene pittoreske dorp met vakwerkhuizen naar het volgende. Hier doe je echt aan slow travel. De Argonne blijft verbonden aan twee grote gebeurtenissen in de geschiedenis: de arrestatie van Lodewijk XVI in 1791 in Varennes-en-Argonne, toen hij met Marie-Antoinette en de kinderen vluchtte van Parijs naar Montmédy, en de Grote Oorlog, waar het enorme Amerikaanse monument aan herinnert. Het museum van Varennes – met camperplek – vertelt er je alles over. Heel bijzonder is hier de 3D-voorstelling van ruim 600 oorlogsfoto’s die de Eerste Wereldoorlog wel heel dichtbij brengen.
Camperen www.lameuse.fr/fr/sejourner/en-camping-car Revin | 5-9 rue du Port | gratis Stenay | avenue du 18ème Bcp | Betalend (gesloten tot maart) Dun-sur-Meuse | rue du Vieux Port | Betalend Verdun | Dragées Braquier | 50 rue du Fort de Vaux | France Passion Dieue-sur-Meuse | 1 rue des Lilas | gratis Commercy | La boîte à Madeleines | France Passion Bar-le-Duc | rue du Débarcadère | gratis Bar-le-Duc | rue d’Aulnois, aan de Conseil Départemental (voor langere campers) Ligny-en-Barrois | rue Jean Willemart | gratis
Campings Dun-sur-Meuse/Doulcon | Camping Lac Vert Plage Verdun | Camping Les Breuils Saint-Mihiel | Camping des Dames de Meuse Bar-le-Duc | Camping du Château Ligny-en-Barrois | Camping Le Chartel
Culinair Dun-sur-Meuse | Les Colimençarts | 15 rue Sainte Marguerite Saint-Mihiel | Polmard | 9 bis place du Saulcy Bar-le-Duc | Grill de la Tour | 15 rue du Baile Rupt-aux-Nonains | La Houpette | 17 rue de l’Épinotte Varennes-en-Argonne | Le Grand Monarque | 1 place de l'Église Bar-le-Duc | A La Lorraine - Maison Anne Dutriez | 35 rue de l’Étoile www.groseille.com | www.dragees-braquier.fr | www.madeleines-zins.fr
